STEAM to nurt edukacyjny zyskujący sobie w ostatnim czasie oraz większą popularność, zarówno w placówkach edukacyjnych jaki i miejscach zajęć pozalekcyjnych wspierających rozwój dzieci. I słusznie! STEAM to skuteczna koncepcja edukacji. Jednak moje doświadczenie ostatnich dwóch lat pokazuje mi, że sam STEAM to za mało…
Wartość neurobiologii
A jeżeli nie wiemy dokładnie dlaczego coś działa i nie znamy dogłębnie procesu jaki kieruje tym działaniem, to bardzo łatwo możemy popełnić błąd (zupełnie nieświadomie) i wyeliminować te właśnie czynniki, które są gwarantem sukcesu edukacyjnego.
Kilka kierunków studiów jakie skończyłam oraz doświadczenie zawodowe z pracy w różnych obszarach pozwalają mi na szerokie postrzeganie pojęć związanych z edukacją i wychowaniem. Szczególną wartość w mojej pracy ma neurobiologia. Opierają się na niej: neurodydaktyka, neuroedukacja i neuroterapia, które z zapałem praktykuję w swojej pracy. W mojej ocenie znajomość działania różnych struktur mózgu i neurobiologicznych uwarunkowań procesu uczenia się jest niezwykle istotna. Wiedza ta pozwala na podejmowanie świadomych oddziaływań zmierzających do rozwoju młodego człowieka i wspierających go w podążaniu do bycia szczęśliwym i spełnionym dorosłym.
Czy STEAM na pewno działa?
W ostatnim czasie prowadziłam wiele działań nastawionych na promowania edukacji w nurcie STEAM i książki „Steam-owe lekcje”, której jestem współautorką. Praca ta skłoniła mnie do pewnych refleksji:
- Metodologia STEAM opisuje wartość holistycznej edukacji dla młodego człowieka i wskazuje szereg korzyści płynących z tak zrealizowanej edukacji. Pomija ona jednak zupełnie wartość tego procesu dla rozwoju układu nerwowego dziecka oraz wzbogacania i rozbudowywania istniejących sieci neuronalnych. Możemy w wielu miejscach przeczytać, że STAEM działa, ale w rzeczywistości nie wiemy dlaczego.
- Brak jest pierwotnych informacji dotyczących tego, jakie elementy edukacji w nurcie STEAM warunkują efektywność procesu. Za główną wartość uważa się tutaj interdyscyplinarność osadzającą edukację w realiach życia bliskich dziecku. Pomija się jednak aktywację układu nagrody, która ma miejsce podczas STEAM- owych lekcji. To błąd, bo jest ona jedynym źródłem motywacji człowieka do działania.
- Małą wagę przykłada się w koncepcji STEAM do relacji – jako czynnika warunkującego sukces edukacyjny oraz do emocji, które towarzyszą dziecięcej ciekawości i samodzielnemu odkrywaniu.
Korzyści ze STEAM-owej edukacji
W literaturze zbyt płytko ujmuje się zalety i korzyści STEAM-owej edukacji mówiąc, że STEAM kształci uczniów którzy:
- potrafią myśleć w sposób innowacyjny i niekonwencjonalny,
- podejmują rozważne ryzyko,
- angażują się w eksperymentalne uczenie się i twórcze rozwiązywanie problemów,
- podejmują współpracę i aktywnie uczestniczą w procesach twórczych.
Korzyści te przypisuje się warunkom realizacji STEAM-owych zajęć oraz założeniom metody. Warto wśród nich wymienić:
- holistyczną edukację – skupiającej w jednym
projekcie 5 obszarów:
- naukę,
- technologię,
- inżynierię,
- sztukę,
- matematykę,
która wychodzi na przeciw potrzebom gospodarki XXI wieku;
- rezygnacji z pasywnego podawania wiedzy, na rzecz aktywnego odkrywania wiedzy przez uczniów i zdobywania nowych umiejętności.
STEAM działa!
STEAM działa – dowodzą tego przeprowadzone już badania. Dzięki STEAM dzieci uczą się lepiej i efektywniej. Dla mnie jednak nadal wiedza dostępna obecnie na temat STEAM nie udziela wystarczającej odpowiedzi na pytanie dlaczego?
A jeżeli nie wiemy dokładnie dlaczego coś działa i nie znamy dogłębnie procesu jaki kieruje tym działaniem, to bardzo łatwo możemy popełnić błąd (zupełnie nieświadomie) i wyeliminować te właśnie czynniki, które są gwarantem sukcesu edukacyjnego.
Czym jest uczenie się?
Z neurobiologicznego punktu widzenia uczenie się jest powstawaniem trwałych zmian w zachowaniu będących efektem doświadczenia. To ciągły proces wzmacniania istniejących sieci nerwowych, kształtowania nowych sieci oraz integrowania ich ze sobą wzajemnie. Aby mógł on przebiegać efektywnie, mózg musi mieć do tego odpowiednie warunki środowiskowe.
Niezależnie więc od tego jaką metodę nauczania naszych uczniów przyjmiemy, warunkiem efektywnej edukacji jest wyjście na przeciw potrzebom mózgów naszych uczniów.
To aktywność rzeźbi mózg. Informacje płynące ze wszystkich zmysłów zostają w nim skonfrontowane i skorelowane, pozawalają na tworzenie się nowych pojęć oraz budowanie opartych na nich umiejętności.
Dlaczego STEAM działa?
Mając na uwadze neurobiologiczne uwarunkowania procesu uczenia się, możemy powiedzieć, że efektywność modelu STEAM (zarówno ta bezpośrednia, związana z edukacją szkolną i mająca na celu przerobienie materiału zapisanego w podstawie programowej, jak i ta długofalowa, prowadząca do rozwijania kompetencji przyszłości i kształtowania szczęśliwej i spełnionej jednostki) oparta jest na:
- polisensorycznym doświadczaniu świata i poszukiwaniu rozwiązań angażujących wszystkie zmysły;
- równoczesnej stymulacji obu półkul mózgowych która zapewnia możliwość optymalnego rozwoju zarówno zdolności logicznego, czy krytycznego myślenia, ale również kreatywności;
- innowacyjności metod i form pracy – nowości aktywującej ciało migdałowate w mózgu;
- aktywacji układu nagrody, która jest jedynym istniejącym źródłem motywacji do działania, więc tym samym rozbudzaniu motywacji;
- relacji – będącej źródłem poczucia akceptacji, uznania i niezbędnych warunków motywacji;
- biologicznym koktajlu dostarczanym organizmowi przez mózg w postaci dopaminy, opioidów i oksytocyny odpowiedzialnym za motywację i zadowolenie z własnych dokonań;
- tworzeniu odpowiednich dla rozwoju mózgu warunków środowiskowych (m.in. minimalizacji stresu szkolnego, akceptacji błędu jako elementu drogi do celu).
STEAM-owe zajęcia rzeźbią mózg
W świetle wiedzy neurobiologicznej śmiało możemy więc powiedzieć, że STEAM-owe lekcje rzeźbią mózg. Ich skuteczność jest natomiast uwarunkowana odpowiedzią na potrzeby mózgu dziecka i dużą spójnością stosowanej metodologii z neurobiologicznymi uwarunkowaniami procesu uczenia się. To właśnie te aspekty stanowią dla mnie najważniejsze wytyczne i wartość STEAM-owej edukacji.
Nawet najskuteczniejszą metodę edukacyjną można łatwo zepsuć kiedy nie znamy rzeczywistych mechanizmów warunkujących jej skuteczność.
STEAM to nie tylko moda
Zachęcam nauczycieli, edukatorów, trenerów i wszystkich działających na rzecz efektywnej, innowacyjnej edukacji do zagłębienia się w pojęcie Neuro STEAM. Warto szerzej spojrzeć na ten nurt edukacyjny nie tylko dlatego że zyskuje on w ostatnim czasie na popularności i staje się modny, ale przede wszystkim dlatego że niesie ze sobą szereg korzyści dla uczniów.
Najnowsze komentarze