Jakiej szkoły potrzebujemy dziś, aby sprostać wyzwaniom jutra? To zasadnicze pytanie nie tylko o cel szkolnej edukacji, ale również o metody i formy pracy z uczniami, które doprowadzą skutecznie do osiągnięcia tego celu.
W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017r. widnieje zapis: „Zadaniem szkoły jest przygotowanie do wyboru kierunku kształcenia i zawodu. Szkoła prowadzi zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego.” Niezwykle ważne jest to, aby wesprzeć młodych ludzi w wyborze właściwej drogi zawodowej. Jednak dziś, w obliczu zawrotnego tempa zmian w każdej nieomalże dziedzinie życia, w obliczu rodzących się nowych potrzeb i szybkiej dezaktualizacji wiedzy, metodologii, technologii na rzecz nowych odkryć, bardzo trudno jest ukierunkowywać uczniów na wybór konkretnych zawodów. Dziś bowiem nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na pytanie czy zawody te będą jeszcze istniały za 5, 10 czy 15 lat, kiedy nasi uczniowie wejdą na rynek pracy. Nie wiemy też jakie nowe zawody powstaną w związku z dynamicznym rozwojem różnych dziedzin życia.
Doradztwo zawodowe i edukacja szkolna powinny więc skupić się na rozwijaniu u uczniów kompetencji, które, niezależnie od tego gdzie będą wykonywać swój zawód i jaką pracę wybiorą, będą im przydatne w samorealizacji i dążeniu do sukcesu zawodowego. Zadaniem szkoły jest zatem rozwijanie u dziecka takich kompetencji, które poprowadzą go do bycia szczęśliwym i spełnionym dorosłym. Drogą do tego celu jest edukacja w nurcie STEAM, łącząca nauki przyrodnicze, technologię, inżynierię, sztukę i matematykę.
Skuteczna droga do rozwijania kompetencji przyszłości
Edukacja STEAM integruje wiedzę z różnych dziedzin nauki, a realizowane projekty zakładają samodzielne lub zespołowe poszukiwanie przez uczniów konkretnych informacji w wybranym obszarze z wykorzystaniem różnych źródeł wiedzy oraz poszukiwanie praktycznych sposobów zastosowania pozyskanej na drodze badawczej wiedzy, a nie jedynie przyswojenie podanej przez nauczyciela wiedzy z różnych obszarów. STEAM stawia na maksimum kreatywności, aktywności i samodzielnego lub zespołowego działania, sprowadzając rolę nauczyciela do roli przewodnika edukacyjnego, którego zadaniem jest obserwacja i wspieranie działań uczniów w dochodzeniu do wiedzy i zdobywaniu nowych umiejętności, a nie prezentacja wiedzy. Tak realizowana edukacja jest odpowiedzią na neurobiologiczne uwarunkowania procesu edukacyjnego młodego człowieka i staje się skuteczną drogą do rozwijania kompetencji przyszłości, kompetencji przydatnych do satysfakcjonującego życia.
Umiejętność i zdolność do rozumienia koncepcji, które wykraczają poza zasięg jednej dyscypliny to jedna z umiejętności przyszłości wskazanych w raporcie Future Work Skills 2020, którego podstawą było badanie przeprowadzone przez Institute for the Future i University of Phoenix. W świecie, który nas otacza nie istnieje oddzielnie przyroda, matematyka, sztuka, chemia czy fizyka. Wszystkie dziedziny życia wzajemnie się przeplatają, uzupełniają i współgrają ze sobą tworząc środowisko życia człowieka. Absolutnie niezbędne jest więc wprowadzenie młodego człowieka w realny świat, pokazanie mu jak różne dziedziny wiedzy łączą się ze sobą, a wręcz jak są sobie wzajemnie niezbędne. Bo czy muzyka mogłaby istnieć bez matematyki a przyroda bez chemii, czy fizyki?
Polski system edukacji a model STEAM
Polski system edukacji, skoncentrowany na edukacji przedmiotowej, znacznie utrudnia realizację modelu STEAM w szkole. Coraz częściej mówi się o projektach łączących różne dyscypliny naukowe, jednak realizacja ich w ramach zajęć lekcyjnych jest trudna z uwagi na konieczność wykazania w dokumentacji z przebiegu nauczania realizacji treści podstawy programowej z określonych przedmiotów i w określonym tygodniowym wymiarze godzin. Mówiąc wprost, nauczyciel przyrody często chętnie zrealizowałby z uczniami kilkugodzinny projekt w środowisku naturalnym, poza szkołą, jednak nie zawsze nauczyciele pozostałych zaplanowanych na ten dzień przedmiotów odnajdą w projekcie treści zgodne z realizowanym przez nich akurat materiałem nauczania. I o ile jednorazowa taka sytuacja nie tworzy problemu dla systemu nauczania, o tyle powtarzając się kilkukrotnie, mogłaby spowodować trudności z realizacją godzin poszczególnych przedmiotów wynikających z ramowego planu nauczania. Dlatego też nauczyciele niechętnie oddają swoje lekcje kolegom uczącym innych przedmiotów w obawie o trudność z realizacją podstawy programowej w ramach swoich zajęć.
STEAM-owe lekcje – książka napisana z potrzeby krzewienia wiedzy o roli kompetencji cyfrowych w edukacji uczniów
Pracując przez wiele lat jako nauczyciel w szkole publicznej, a później jako dyrektor programowy w szkole prywatnej (działającej na uprawnieniach szkoły publicznej) miałam okazję wielokrotnie mierzyć się z trudnościami stawianymi przez system edukacji na drodze do edukacji holistycznej. Prowadząc szkolenia czy uczestnicząc w konferencjach często spotykałam niezwykle kreatywnych, twórczych i świadomych nauczycieli, którzy podobnie jak ja mierzyli się z istniejącymi barierami i poszukiwali własnych, często skutecznych rozwiązań. Moją odpowiedzią na potrzeby edukacyjne dzieci w konfrontacji z kompetencjami przyszłości stało się utworzenie w Warszawie Extra Klasy- pierwszej w Polsce digi szkoły w edukacji domowej, w której dzieci mogą poznawać świat dziś, ucząc się sprostać wyzwaniom jutra, między innymi poprzez realizację STEAM- owej edukacji. Edukacja alternatywna stwarza szeroką przestrzeń i możliwości na realizację takich działań. We współpracy z prof. Marleną Plebańską z Uniwersytetu Warszawskiego w zakresie cyfryzacji i z naszej wspólnej potrzeby krzewienia wiedzy o roli kompetencji cyfrowych w edukacji uczniów oraz możliwościach włączania nowych technologii w różne obszary nauki szkolnej, a także z potrzeby dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z tworzenia własnych projektów, zrodził się pomysł wspólnego napisania książki pt. „STEAM-owe lekcje”. Być może stanie się ona inspiracją dla nauczycieli i edukatorów pracujących z dziećmi oraz pomocą w realizacji STEAM- owej edukacji nie tylko w ramach zajęć pozalekcyjnych, ale również w ramach realizacji treści podstawy programowej.
STEAM- owe lekcje. Jak to zrobić?
STEAM-owe lekcje to zajęcia podczas których uczniowie nie tylko zdobywają nowe kompetencje i poszerzają wiedzę w zakresie przyrody, technologii, inżynierii, sztuki i matematyki, ale przede wszystkim uczą się łączyć wiedzę teoretyczną z działaniem w realnym środowisku, w którym różne dziedziny wiedzy wzajemnie się przeplatają i uzupełniają. Ukazują powiązania różnych dziedzin życia, a wręcz konieczność holistycznego spojrzenia w celu poszukiwania rozwiązań postawionych problemów, czy badania wybranych zagadnień. Kiedy rozmawiamy o zdrowym odżywianiu, trudno nie dotknąć tematów wartości produktów spożywczych, ich pochodzenia, obliczania kaloryczności posiłku i zapotrzebowania energetycznego zależnego od aktywności fizycznej, ale też warto poznać budowę i funkcje układu pokarmowego człowieka, porozmawiać o problemie głodu na świecie, poznać urządzenia i aplikacje wspierające dbanie o zdrowie, skonstruować urządzenie badające pH posiłku, lub robota krojącego ogórka w plastry, a wreszcie coś zdrowego ugotować, odmierzając i odważając potrzebne ilości produktów, a wcześniej robiąc zakupy, ustalając na nie budżet. Lista powiązanych zagadnień mogłaby być nieskończenie długa, bo żadna dziedzina wiedzy, żaden jej aspekt nie istnieją wyizolowane od rzeczywistego świata. STEAM- owe lekcje pozwalają uczniom podążać ścieżką tych powiązań. Proces samodzielnego tworzenia i badania rzeczywistości zajmuje większą część zajęć. Rzadko sięga się tu po metody podawcze, na rzecz metod aktywizujących uczniów w odkrywaniu, poszukiwaniu i samodzielnym działaniu, które w konsekwencji ma doprowadzić do postawionego celu. STEAM- owe lekcje dają dzieciom przestrzeń na pracę twórczą, ekspresję artystyczną, projektowanie i realizację własnych pomysłów, dochodzenie do celu własną drogą- tym samym uczą poszukiwania nowych, niestandardowych rozwiązań.
Najnowsze komentarze